سرگیجه در سالمندان یکی از مهمترین مسايلی  است که سالمندان با آن مواجه هستند و در این مقاله به تفصیل علل سرگیجه در سالمندان و درمان های آن را خواهیم ‍ گفت

 چرخه تعادل در بدن و چرا سرگیجه در سالمندان بیشتر شیوع دارد

حفظ تعادل بدن یک فرآیند پیچیده و هماهنگ است که به توانایی انسان برای ایستادن، راه رفتن و حرکت ایمن در محیط پیرامون کمک می‌کند. این توانایی نتیجه تعامل هماهنگ چند سیستم در بدن است که شامل سیستم وستیبولار (گوش داخلی)، بینایی و حس عمقی (پروپریوسپشن) می‌شود. با افزایش سن، هر یک از این سیستم‌ها تحت تأثیر تغییرات طبیعی و بیماری‌های زمینه‌ای قرار می‌گیرند و احتمال اختلال تعادل در سالمندان به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

سیستم وستیبولار و نقش آن در تعادل

سیستم وستیبولار که در گوش داخلی قرار دارد، نقش اصلی در تشخیص حرکت و موقعیت سر ایفا می‌کند. این سیستم از کانال‌های نیم‌دایره‌ای و ساختارهای به نام اتولیت‌ها تشکیل شده است که هنگام حرکت سر، سیگنال‌هایی را به مغز ارسال می‌کنند تا بدن بتواند تعادل خود را حفظ کند. با افزایش سن، تغییرات مشخصی در سیستم وستیبولار رخ می‌دهد:

• • سلول‌های مویی که سیگنال‌های حرکتی را دریافت و منتقل می‌کنند، کاهش می‌یابند.

• • کریستال‌های اتولیتیک که در حالت طبیعی حرکت سر را حس می‌کنند، شل‌تر شده و مستعد جابه‌جایی هستند.

• • سرعت انتقال پیام‌های عصبی کاهش می‌یابد، بنابراین مغز دیرتر یا کمتر دقیق اطلاعات مربوط به حرکت را دریافت می‌کند.

این تغییرات باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) و نوروپاتی وستیبولار می‌شوند. سالمندی که دچار این مشکلات می‌شود ممکن است هنگام تغییر وضعیت سر، به طور ناگهانی دچار سرگیجه شدید یا عدم تعادل شود، که خطر سقوط را افزایش می‌دهد.

کاهش عملکرد بینایی و تأثیر آن بر تعادل

بینایی یکی دیگر از ارکان اصلی حفظ تعادل است. چشم‌ها نه تنها محیط اطراف را می‌بینند بلکه اطلاعات مهمی درباره موقعیت بدن نسبت به زمین به مغز ارسال می‌کنند. با افزایش سن، سالمندان معمولاً با مشکلات بینایی مواجه می‌شوند، از جمله:

• • کاهش تطابق لنز چشم که باعث کند شدن تغییر تمرکز چشم بین فاصله‌های مختلف می‌شود.

• • ابتلا به آب مروارید که وضوح دید را کاهش می‌دهد.

• • خشکی چشم و تحلیل سلول‌های شبکیه که کیفیت بینایی را مختل می‌کند.

کاهش عملکرد بینایی باعث می‌شود که سالمندان در محیط‌های کم‌نور یا سطح‌های ناهموار دچار مشکل شوند. علاوه بر این، تداخل اطلاعات بینایی با اطلاعات وستیبولار و حس عمقی می‌تواند باعث بروز سرگیجه یا عدم تعادل شود. به همین دلیل، اصلاح بینایی با عینک مناسب یا جراحی‌های لازم، بخش مهمی از پیشگیری و درمان مشکلات تعادل در سالمندان است.

سیستم پروپریوسپشن (حس عمقی) و نقش آن در جلوگیری از سقوط

حس عمقی یا پروپریوسپشن، اطلاعات مربوط به موقعیت مفاصل، عضلات و ستون فقرات را به مغز ارسال می‌کند تا بدن بتواند وضعیت خود را حتی بدون نگاه کردن به محیط، حفظ کند. سالمندان به دلیل کاهش حس عمقی، توانایی طبیعی خود برای تشخیص موقعیت بدن را از دست می‌دهند. عوامل زیر می‌توانند حس عمقی را در سالمندان مختل کنند:

• • بیماری‌های نورولوژیک مانند نوروپاتی دیابتی و کمبود ویتامین B12

• • مشکلات نخاعی یا آسیب‌های عصبی محیطی

• • کاهش انعطاف‌پذیری مفاصل و ضعف عضلات

زمانی که حس عمقی مختل شود، مغز توانایی کافی برای ادغام اطلاعات وستیبولار، بینایی و حسی را ندارد. نتیجه این اختلال، کاهش تعادل، کند شدن واکنش‌های بدنی و افزایش خطر سقوط است.

عوامل دیگر تأثیرگذار بر تعادل سالمندان

علاوه بر تغییرات طبیعی سیستم‌های تعادلی، عوامل دیگری نیز سالمندان را در معرض اختلال تعادل قرار می‌دهند:

• • مشکلات عروقی و کاهش خون‌رسانی مغزی: کاهش جریان خون به مغز می‌تواند باعث سرگیجه و سبکی سر شود.

• • مصرف داروهای متعدد: بسیاری از داروهای رایج در سالمندان می‌توانند عوارضی مانند سرگیجه، خواب‌آلودگی و کاهش فشار خون ایجاد کنند.

• • تغییرات ستون فقرات و گردن: مشکلاتی مثل آرتروز یا کاهش تحرک مهره‌ها می‌تواند پیام‌های نادرست به مغز درباره موقعیت سر و بدن ارسال کند.

همه این عوامل با هم ترکیب شده و باعث می‌شوند که سالمندان حتی در حرکت‌های ساده مانند راه رفتن در خانه یا تغییر وضعیت از نشستن به ایستادن، خطر سقوط و آسیب جدی داشته باشند.

پیامدهای اختلال تعادل در سالمندان

اختلال تعادل، پیامدهای جدی برای سالمندان دارد. سقوط یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض است که می‌تواند منجر به شکستگی استخوان‌ها، آسیب‌های جدی و کاهش کیفیت زندگی شود. حتی بدون وقوع سقوط، سرگیجه مزمن می‌تواند باعث ترس از حرکت، کاهش فعالیت‌های روزمره، انزوا و کاهش توانایی استقلال سالمندان شود.

راهکارهای بهبود و پیشگیری

برای کاهش خطر اختلال تعادل در سالمندان، چند اقدام کلیدی وجود دارد:

1. 1. ارزیابی پزشکی کامل: تشخیص دقیق علت سرگیجه و مشکلات تعادلی از طریق متخصص گوش و حلق و بینی، نورولوژیست یا فیزیوتراپیست.

1. 1. توان‌بخشی و تمرینات وستیبولار: تمریناتی برای هماهنگی بهتر گوش داخلی و مغز، مانند تمرینات چرخش سر و تمرینات تعادلی.

1. 1. تمرینات چندحسی: تمرین‌هایی که همزمان سیستم بینایی، حس عمقی و وستیبولار را تحریک می‌کنند و باعث بهبود هماهنگی حرکتی می‌شوند.

1. 1. اصلاح محیط زندگی: استفاده از نور مناسب، کف غیرلغزنده، نرده و حذف موانع خطرناک در خانه.

1. 1. کنترل عوامل زمینه‌ای: مدیریت بیماری‌های مزمن مثل دیابت و فشار خون، بررسی داروهای مصرفی و اصلاح مشکلات بینایی.

بنابراین

حفظ تعادل در سالمندان یک فرآیند چندسیستمی است که با افزایش سن و بیماری‌های مزمن به خطر می‌افتد. شناخت دقیق سیستم‌های درگیر، ارزیابی پزشکی منظم و تمرینات توان‌بخشی هدفمند می‌تواند ریسک سقوط و آسیب را به طور چشمگیری کاهش دهد. توجه به تعادل نه تنها سلامت جسمی سالمندان را تضمین می‌کند، بلکه استقلال و کیفیت زندگی آن‌ها را نیز بهبود می‌بخشد.

مهم‌ترین علل سرگیجه در سالمندان

سرگیجه در سالمندان یک مشکل رایج و پیچیده است که معمولاً نتیجهٔ چند عامل هم‌زمان می‌باشد. شناخت دقیق علت سرگیجه اهمیت زیادی دارد، چرا که در این سنین حتی یک حملهٔ کوتاه می‌تواند منجر به زمین خوردن و آسیب شدید شود. در ادامه، شایع‌ترین علل سرگیجه در سالمندان به صورت جامع مرور شده است.

۱. سرگیجه وستیبولار (BPPV) – شایع‌ترین علت

سرگیجه وستیبولار وضعیتی (Benign Paroxysmal Positional Vertigo) شایع‌ترین علت سرگیجه در سالمندان است و معمولاً حملات کوتاه چندثانیه‌ای ایجاد می‌کند. این سرگیجه‌ها غالباً هنگام چرخیدن در رختخواب، خم شدن یا نگاه کردن به بالا رخ می‌دهند.

ویژگی‌ها:

• • حملات کوتاه و ناگهانی

• • تشدید با تغییر وضعیت سر

• • معمولاً بدون تهدید جدی سلامت عمومی

درمان:
مانورهای بازگرداننده کریستال‌ها مانند مانور Epley در منزل یا توسط متخصص وستیبولار، نتایج بسیار خوبی دارند و می‌توانند باعث رفع کامل علائم شوند.

۲. افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic Hypotension)

این نوع سرگیجه زمانی رخ می‌دهد که سالمند ناگهان از حالت نشسته یا خوابیده به ایستاده می‌آید و فشار خون به اندازه کافی افزایش نمی‌یابد. افت فشار خون وضعیتی یکی از علل اصلی زمین خوردن سالمندان است.

علل شایع:

• • کم‌آبی و کاهش حجم خون

• • مصرف داروهای فشار خون یا مدرها

• • داروهای روان‌پزشکی مانند ضد افسردگی یا ضد اضطراب

• • بیماری‌های نورودژنراتیو مثل پارکینسون

علائم هشدار: سرگیجه هنگام ایستادن، تاری دید، احساس سبکی سر و ضعف عمومی.

۳. عوارض دارویی

داروها مسئول بیش از ۵۰٪ موارد سرگیجه در سالمندان هستند. معمولاً ترکیب چند دارو شدت علائم را افزایش می‌دهد.

داروهای شایع:

• • آنتی‌هیپرتنسیوها

• • بنزودیازپین‌ها (دیازپام، کلونازپام)

• • داروهای خواب‌آور

• • داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب

• • داروهای ضد آریتمی

نکته: بررسی دقیق داروها و تنظیم دوز یا جایگزینی آن‌ها توسط پزشک می‌تواند بسیاری از علائم سرگیجه را کاهش دهد.

۴. کم‌خونی، کمبود ویتامین B12 و اختلالات متابولیک

کم‌خونی ناشی از فقر آهن یا کمبود ویتامین B12 می‌تواند با کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز، سرگیجه ایجاد کند. همچنین مشکلات متابولیک مانند اختلالات قند خون و کمبود الکترولیت‌ها می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند.

اقدام پیشنهادی: بررسی آزمایشگاهی خون، سطح ویتامین‌ها و درمان کمبودها.

۵. اختلالات قلبی

برخی مشکلات قلبی می‌توانند جریان خون مغز را مختل کرده و باعث سرگیجه شوند.

علل شایع:

• • آریتمی‌ها (نامنظمی ضربان قلب)

• • نارسایی قلبی

• • مشکلات دریچه‌ای قلب

علائم همراه: تنگی نفس، خستگی غیرمعمول، تورم پاها یا درد قفسه سینه.

۶. سکته‌های مخچه‌ای و ساقه مغز

در سالمندان، سکته‌های مغزی کوچک و گاهی بدون علائم واضح می‌توانند سرگیجه ایجاد کنند. این نوع سرگیجه‌ها معمولاً شدیدتر بوده و با علائم عصبی همراه هستند.

علائم هشدار:

• • ناتوانی در ایستادن با پای باز

• • دوبینی یا تاری دید

• • اختلال در صحبت کردن (دیزآرتری)

• • سردرد ناگهانی و شدید

• • تهوع و استفراغ

در صورت مشاهده این علائم، مراجعه فوری به اورژانس حیاتی است.

۷. مشکلات گردنی (Cervicogenic Dizziness)

سالمندانی که دچار خشکی یا آرتروز مهره‌های گردنی هستند، ممکن است پیام‌های حسی از گردن به مغز به درستی منتقل نشوند. این اختلال می‌تواند سرگیجه خفیف تا متوسط ایجاد کند، به‌ویژه هنگام حرکت سر یا نگاه کردن به اطراف.

نشانه‌ها:

• • سرگیجه همراه با درد یا سفتی گردن

• • تشدید علائم با چرخش سر

• • احساس عدم تعادل در طول روز

درمان: فیزیوتراپی گردن، حرکات اصلاحی و گاهی داروهای ضد التهاب می‌تواند کمک‌کننده باشد.

جمع‌بندی

سرگیجه در سالمندان معمولاً نتیجهٔ ترکیبی از عوامل مختلف است. بررسی دقیق سابقه پزشکی، داروها، فشار خون، آزمایش خون و ارزیابی سیستم وستیبولار، قلبی و عصبی ضروری است. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند از زمین خوردن، شکستگی‌ها و عوارض جدی پیشگیری کند.

ویزیت تخصصی در منزل:
برای سالمندان تهرانی، خدمات ویزیت در منزل توسط دکتر محمد بداغ‌آبادی، متخصص طب سالمندان و استاد دانشگاه، با هدف تشخیص دقیق و درمان مناسب سرگیجه و اختلالات تعادلی ارائه می‌شود. تماس: ۰۹۲۲۹۷۱۷۳۰۴.

ارزیابی بالینی دقیق در سالمندان – چرا متفاوت است؟

سالمندان یک گروه جمعیتی خاص هستند که بدن آن‌ها نسبت به تغییرات محیطی و فیزیولوژیک حساس‌تر است. به همین دلیل، ارزیابی بالینی آن‌ها نمی‌تواند شبیه به جوانان انجام شود و باید بر اساس اصول تخصصی سالمندی طراحی شود. یک بررسی جامع شامل موارد زیر است:

۱. بررسی خطر سقوط

سقوط در سالمندان یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین مشکلات سلامت است و می‌تواند باعث شکستگی، آسیب مغزی و کاهش استقلال فرد شود. برای ارزیابی خطر سقوط، پزشکان از چند تست استاندارد استفاده می‌کنند:

• • تست Get Up & Go: سنجش توانایی فرد در برخاستن از صندلی، راه رفتن چند متر، چرخش و بازگشت به صندلی.

• • تست Romberg: بررسی تعادل در وضعیت ایستاده با پاهای کنار هم و چشم‌های بسته.

• • تست چرخش ۱۸۰ درجه: ارزیابی پایداری تعادل در حین تغییر جهت سریع.

۲. ارزیابی دارویی

داروها می‌توانند تأثیر مستقیم بر تعادل، فشار خون و عملکرد شناختی داشته باشند. بسیاری از سالمندان چندین دارو مصرف می‌کنند که تداخل دارویی یا اثرات جانبی می‌تواند منجر به سرگیجه و افزایش خطر سقوط شود. بررسی دقیق داروها بخش حیاتی و اغلب نادیده گرفته‌شده‌ای از ارزیابی سالمندان است.

۳. ارزیابی شناختی

سرگیجه در سالمندان گاهی می‌تواند اولین علامت شروع زوال شناختی یا مشکلات مغزی باشد. ارزیابی شناختی شامل تست‌های کوتاه حافظه، توجه و عملکرد اجرایی است که به شناسایی اختلالات زودهنگام کمک می‌کند.

۴. معاینه گوش داخلی و مانور دیکز–هالپایک

اختلالات وستیبولار (گوش داخلی) از شایع‌ترین دلایل سرگیجه در سالمندان هستند. BPPV یا سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم با جابه‌جایی کریستال‌های گوش داخلی ایجاد می‌شود و تشخیص آن با مانور دیکز–هالپایک انجام می‌شود که استاندارد طلایی تشخیص است.

۵. بررسی قلب و فشار خون وضعیتی

افت فشار خون هنگام ایستادن می‌تواند منجر به سرگیجه و سقوط شود. اندازه‌گیری فشار خون در حالت خوابیده و سپس پس از ۱ و ۳ دقیقه ایستادن، وضعیت قلب و عروق سالمند را بهتر نشان می‌دهد و به شناسایی افت فشار خون وضعیتی کمک می‌کند.

۶. بررسی بینایی و مشکلات عضلات گردنی

بینایی و انعطاف گردن نقش مهمی در حفظ تعادل دارند. اختلال در هر کدام از این سیستم‌ها می‌تواند خطر سقوط و سرگیجه را افزایش دهد.

در خدمات درمان در منزل (Homecare) کلینیک سالمندی، تمامی این ارزیابی‌ها توسط تیم آموزش‌دیده و متخصص انجام می‌شود و نیازی به مراجعه حضوری به مطب نیست. این روش نه‌تنها راحت و ایمن است، بلکه امکان پایش منظم و کاهش خطرات مرتبط با رفت‌وآمد سالمندان را نیز فراهم می‌کند.

درمان‌های قطعی، استاندارد و نوین سرگیجه در سالمندان

سرگیجه در سالمندان یک علامت شایع است که می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد و خطر سقوط و آسیب را افزایش دهد. خوشبختانه بسیاری از علل سرگیجه قابل شناسایی و درمان هستند. درمان‌ها بسته به علت زمینه‌ای متفاوت بوده و شامل روش‌های خانگی، دارویی، فیزیوتراپی و اقدامات تخصصی پزشکی می‌شوند. در ادامه، هر گروه درمانی به تفصیل شرح داده می‌شود.

۱. درمان سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (BPPV)

BPPV شایع‌ترین علت سرگیجه در سالمندان است و به دلیل جابجایی کریستال‌های کوچک کلسیمی در گوش داخلی ایجاد می‌شود. خوشبختانه این نوع سرگیجه معمولاً کاملاً قابل درمان در خانه است.

روش‌های درمانی شامل:

• • مانور Epley: یک سری حرکات کنترل شده سر و گردن که کریستال‌های شل شده را به محل طبیعی خود بازمی‌گرداند. این مانور توسط متخصص و در صورت آموزش، می‌تواند در خانه نیز انجام شود.

• • محدود کردن حرکات شدید گردن: به مدت ۴۸ ساعت پس از مانور برای جلوگیری از تحریک مجدد.

• • هیدراتاسیون کافی: کم‌آبی می‌تواند شدت سرگیجه را افزایش دهد، بنابراین نوشیدن آب کافی توصیه می‌شود.

نکته: اکثر بیماران پس از ۱ تا ۳ جلسه مانور بهبود قابل توجهی را تجربه می‌کنند.

۲. درمان نوروپاتی وستیبولار

نوروپاتی وستیبولار یا ضعف عملکرد سیستم تعادلی گوش داخلی می‌تواند منجر به سرگیجه مزمن شود. درمان اصلی در این مورد توان‌بخشی وستیبولار است.

روش‌های استاندارد:

• • تمرینات Cawthorne-Cooksey: مجموعه‌ای از حرکات چشم، سر و بدن که تعادل و تطابق سیستم عصبی با ورودی‌های وستیبولار را بهبود می‌دهد.

• • Vestibular Rehabilitation Therapy (VRT): برنامه شخصی‌سازی شده توسط فیزیوتراپیست که شامل تعادل، حرکات سر و تمرینات تعادلی است.

مزیت: با این درمان‌ها اغلب عملکرد تعادلی سالمندان بهبود یافته و خطر سقوط کاهش می‌یابد.

۳. درمان افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic Hypotension)

افت فشار خون وضعیتی یکی از علل شایع سرگیجه هنگام ایستادن است، به خصوص در سالمندان مصرف‌کننده داروهای فشار خون یا دیورتیک.

اقدامات درمانی:

• • مصرف نمک بیشتر: در صورتی که بیماری قلبی یا فشار خون بالا وجود نداشته باشد، افزایش مصرف نمک می‌تواند حجم خون و فشار را بهبود دهد.

• • استفاده از جوراب واریس: به کاهش تجمع خون در پاها و جلوگیری از افت فشار کمک می‌کند.

• • بلند شدن پله‌ای از تخت: به جای ایستادن سریع، ابتدا نشسته، سپس پاها را روی زمین گذاشته و آرام بلند شوید.

• • اصلاح داروهای مسبب: داروهای فشار خون، آرام‌بخش‌ها یا دیورتیک‌ها ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشند.

۴. درمان مشکلات گردنی و اسکلتی

در سالمندان، مشکلات گردن و ستون فقرات می‌تواند باعث سرگیجه وضعیتی یا عدم تعادل شود.

روش‌های درمانی:

• • فیزیوتراپی تخصصی گردن و شانه: تقویت عضلات و بهبود حرکت مفاصل.

• • تمرینات ROM (Range of Motion): افزایش دامنه حرکتی و کاهش خشکی مفاصل.

• • گرمای موضعی: کاهش اسپاسم عضلانی و افزایش جریان خون در ناحیه گردن.

۵. درمان علل قلبی

بعضی از سرگیجه‌ها ناشی از بیماری قلبی مانند آریتمی یا نارسایی قلبی هستند.

• • اقدام فوری: در صورت وجود تپش نامنظم، افت فشار شدید یا علائم نارسایی قلبی، بیمار باید فوراً به متخصص قلب ارجاع داده شود.

توجه: درمان قلبی معمولاً نیاز به دارو یا اقدامات تخصصی مانند تنظیم ضربان قلب دارد و می‌تواند سرگیجه را به طور مؤثر کاهش دهد.

۶. اصلاح کم‌خونی و اختلالات متابولیک

کم‌خونی، کمبود ویتامین B12، اختلالات تیروئید و سایر ناهنجاری‌های متابولیک می‌توانند سرگیجه مزمن ایجاد کنند.

روش درمان:

• • کم‌خونی و کمبود B12: تجویز مکمل یا درمان خوراکی/تزریقی طبق نیاز بیمار.

• • اختلالات متابولیک دیگر: اصلاح تیروئید، دیابت یا اختلالات الکترولیت‌ها.

اثر: درمان این مشکلات اغلب یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش سرگیجه در سالمندان است.

جمع‌بندی

سرگیجه در سالمندان یک علامت چندعلتی است که نیازمند تشخیص دقیق و درمان هدفمند می‌باشد. با ترکیب مانورها و تمرینات وستیبولار، اصلاح فشار خون، فیزیوتراپی، درمان قلبی و اصلاح کمبودهای متابولیک می‌توان اغلب بیماران را بهبود داد و خطر سقوط و آسیب را کاهش داد.

نکته کاربردی: مراقبت مستمر، آموزش به خانواده و پیگیری منظم با متخصص سالمندان می‌تواند اثر درمان‌ها را پایدارتر کند.

الگوریتم اختصاصی کلینیک سالمندی برای ارزیابی و درمان سرگیجه

دکتر محمد بداغ‌آبادی، متخصص طب سالمندان و استاد دانشگاه، الگوریتم اختصاصی کلینیک سالمندی سلماندی را برای ارزیابی و درمان سرگیجه در سالمندان طراحی کرده است. این الگوریتم، تجربه بالینی گسترده و اصول روز دنیا را ترکیب می‌کند و شامل پنج مرحله اصلی است تا ارزیابی جامع، تشخیص دقیق و درمان هدفمند برای هر سالمند فراهم شود.

مرحله ۱: رد علل اورژانسی

اولین و مهم‌ترین گام، شناسایی و رد علل اورژانسی سرگیجه است تا از خطرات جدی مانند سقوط و آسیب مغزی جلوگیری شود. موارد کلیدی در این مرحله عبارت‌اند از:

• • سکته مغزی یا ایسکمی حاد: بررسی علائم عصبی ناگهانی مانند ضعف یک طرفه، اختلال گفتار یا اختلال بینایی.

• • عدم تعادل شدید یا سقوط مکرر: نشانه اختلال جدی سیستم عصبی یا وستیبولار.

• • علائم هشدار مغزی: سردرد شدید جدید، تهوع شدید، استفراغ پی‌درپی، اختلال سطح هوشیاری.

مرحله ۲: ارزیابی قلبی–فشار خون

در سالمندان، بسیاری از موارد سرگیجه ناشی از مشکلات قلبی و فشار خون است. بررسی دقیق شامل موارد زیر است:

• • افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic hypotension): افت فشار هنگام ایستادن که می‌تواند منجر به سرگیجه و زمین‌خوردن شود.

• • آریتمی‌ها و مشکلات قلبی: ضربان نامنظم یا اختلال در پمپاژ قلب که جریان خون مغز را مختل می‌کند.

مرحله ۳: ارزیابی وستیبولار

سیستم وستیبولار گوش داخلی نقش اساسی در حفظ تعادل دارد. اختلالات شایع وستیبولار در سالمندان شامل موارد زیر است:

• • BPPV (Benign Paroxysmal Positional Vertigo): شایع‌ترین علت سرگیجه کوتاه‌مدت که با تغییر وضعیت سر ایجاد می‌شود.

• • نورپاتی وستیبولار: اختلال مزمن در انتقال سیگنال‌های تعادلی.

• • بیماری منییر: همراه با وزوز گوش و کاهش شنوایی.

مرحله ۴: بررسی داروها

داروهای مصرفی سالمندان می‌توانند نقش مهمی در ایجاد سرگیجه داشته باشند. در این مرحله:

• • شناسایی داروهای مسبب سرگیجه و اصلاح یا قطع آن‌ها تحت نظر پزشک انجام می‌شود.

مرحله ۵: برنامه درمانی اختصاصی

پس از بررسی کامل، یک برنامه درمانی اختصاصی برای هر سالمند تدوین می‌شود. این برنامه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• • تمرینات تعادلی و وستیبولار: جهت تقویت سیستم تعادلی و کاهش خطر زمین‌خوردن.

• • اصلاح دارویی: تغییر دوز یا جایگزینی داروهای مسبب سرگیجه.

• • درمان گردنی یا فیزیوتراپی: برای مشکلات ناشی از گردن یا ستون فقرات.

• • برنامه پیشگیری از سقوط: شامل اصلاح محیط خانه، آموزش‌های ایمنی و مانورهای حرکتی.

بخش ششم: مزایای درمان سرگیجه در منزل برای سالمندان

کلینیک سالمندی سلماندی در تهران خدمات Homecare ویژه سالمندان ارائه می‌دهد که مزایای آن شامل موارد زیر است:

• • جلوگیری از سقوط یا حادثه هنگام خروج از منزل

• • بررسی شرایط واقعی محیط زندگی سالمند

• • امکان اصلاح خطرات محیطی مانند فرش، نور و ارتفاع تخت

• • درمان با آرامش و کاهش استرس سالمند

• • پایش دقیق دارویی و کنترل اثرات جانبی

با این روش، سالمندان نه تنها از نظر پزشکی بلکه از نظر روانی نیز در محیط امن خانه خود مراقبت می‌شوند.

نقش طب سالمندان در درمان تخصصی سرگیجه

سرگیجه یکی از شایع‌ترین شکایات در سالمندان است و می‌تواند کیفیت زندگی، استقلال و ایمنی آن‌ها را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. برخلاف جوان‌ترها که غالباً علل سرگیجه محدود به یک سیستم خاص مانند گوش داخلی یا قلب است، در سالمندان معمولاً چندین عامل به‌طور همزمان نقش دارند. اینجاست که طب سالمندان به‌عنوان شاخه‌ای تخصصی و جامع، تفاوت خود را نشان می‌دهد.

چرا طب سالمندان در سرگیجه اهمیت دارد؟

در حالی که متخصصان نورولوژی و ENT معمولاً بر یک سیستم خاص تمرکز می‌کنند، طب سالمندان یک رویکرد جامع و بین‌رشته‌ای ارائه می‌دهد که همزمان موارد زیر را بررسی می‌کند:

• • داروها: بسیاری از سالمندان چند داروی مختلف مصرف می‌کنند که خود می‌تواند عامل سرگیجه باشد. اصلاح دوز و انتخاب داروی کم‌عارضه بخشی از درمان تخصصی است.

• • بیماری‌های زمینه‌ای: فشار خون، دیابت، اختلالات قلبی و سکته‌های گذشته می‌توانند سرگیجه را تشدید کنند.

• • روان و شناخت: اختلالات شناختی، افسردگی و اضطراب با سرگیجه تداخل دارند و درمان روانشناختی یا شناختی می‌تواند اثر چشمگیری داشته باشد.

• • تعادل و ورزش: کاهش عملکرد وستیبولار و ضعف عضلانی در سالمندان شایع است و تمرینات تعادلی منظم نقش پیشگیرانه و درمانی دارند.

• • تغذیه و سبک زندگی: کم‌آبی، سوءتغذیه و سبک زندگی کم‌تحرک می‌توانند شدت سرگیجه را افزایش دهند.

تجربه کلینیک سالمندی سلما‌ندی

در کلینیک سالمندی سلما‌ندی، با هدایت دکتر محمد بداغ‌آبادی، یکی از متخصصان برجسته طب سالمندان ایران، درمان سرگیجه به‌صورت کم‌دارو، کم‌عارضه و با بیشترین اثرگذاری انجام می‌شود. رویکرد ما تلفیقی است و همزمان چندین عامل موثر بر سرگیجه را ارزیابی و اصلاح می‌کند تا درمان ریشه‌ای و پایدار حاصل شود.

برنامه کامل پیشگیری از سقوط در سالمندان

یکی از پیامدهای مهم سرگیجه در سالمندان، افزایش خطر سقوط است. در کلینیک سالمندی سلما‌ندی، برنامه پیشگیری از سقوط شامل موارد زیر است:

• • تست تعادل ماهانه برای شناسایی کاهش عملکرد تعادلی

• • اصلاح داروهای خواب‌آور و سرگیجه‌آور

• • مصرف کافی آب و حمایت تغذیه‌ای

• • تمرینات تعادلی مانند Tai Chi و Otago

• • نورپردازی مناسب شبانه برای کاهش ریسک سقوط در تاریکی

• • تجهیزات کمکی ایمنی شامل صندلی حمام، میله‌های کمکی و سطوح ضدلغزش

چرا SalmandiClinic.com بهترین مرکز درمان سرگیجه سالمندان است؟

مزیت‌های ما:

• • درمان توسط دکتر محمد بداغ‌آبادی – متخصص طب سالمندان، نخبه، استاد دانشگاه

• • امکان ویزیت در منزل در سراسر تهران

• • بررسی جامع نورولوژیک، وستیبولار، قلبی، شناختی و دارویی

• • درمان کم‌دارو و کم‌عارضه

• • برنامه اختصاصی برای پیشگیری از سقوط

• • پوشش کامل سنین سالمندی و بیماران ناتوان

تماس برای ویزیت و درمان در منزل:

📞 ۰۹۲۲۹۷۱۷۳۰۴

جمع‌بندی نهایی

سرگیجه در سالمندان یک علامت ساده نیست و نباید نادیده گرفته شود. شناسایی دقیق علت‌ها، انجام معاینه تخصصی، بررسی دارویی، ارزیابی تعادلی و درمان ریشه‌ای می‌تواند از سقوط، شکستگی، بستری شدن و حتی ناتوانی دائمی جلوگیری کند.

در کلینیک سالمندی  و تیم Homecare تهران، درمان سرگیجه با رویکرد علمی و مدرن و توسط دکتر محمد بداغ‌آبادی انجام می‌شود؛ رویکردی بر اساس تجربه، دقت و تلفیق بهترین روش‌های علمی.

برای ویزیت در منزل یک تماس کافی است